DE KLOK TIKT VOOR RHODIOLA

De wereldwijde vraag naar Rhodiola rosea (rozewortel) is in de 21e eeuw fors toegenomen, terwijl het aantal beschikbare planten in de belangrijkste oogstgebieden blijft afnemen.

Er zijn drie belangrijke factoren die bijdragen aan de groeiende vraag. De eerste is uitbreiding van de markt op het gebied van kruidenproducten, sportmiddelen en energiedrankjes. Er zijn klinische onderzoeken die veiligheid en effectiviteit lijken te ondersteunen van het gebruik van R. rosea bij vermoeidheid, slaapproblemen en depressie. De tweede en derde factor zijn respectievelijk het gebruik van deze plant in de cosmetische industrie en toepassing als ingrediënt in funtional foods.

Het wereldwijde Rhodiola-aanbod is echter grotendeels afkomstig van wilde populaties. Maar om aan de sterk groeiende industriële vraag te voldoen, worden deze nu bedreigd door onder andere slechte of ongereguleerde en destructieve exploitatie op grote schaal. Bovendien is Rhodiola voor zijn voortplanting afhankelijk van insecten. Een van de gevolgen van onzorgvuldig oogsten is dat de afstand tussen mannelijke en vrouwelijke planten toeneemt, waardoor er een groter risico ontstaat dat bestuiving mislukt. Daarnaast spelen klimaatverandering en in sommige gevallen de gevolgen van begrazing of vertrapping door vee een rol. Tevens nemen illegale oogst in beschermde gebieden en grensoverschrijdende smokkel jaarlijks toe.

Door de schaarste verschijnen er steeds vaker vervalste producten op de markt waarin R. rosea wordt vervangen door andere wilde Rhodiola-soorten. Dit kan echter op zijn beurt weer een negatief effect hebben op de instandhouding van deze andere (wilde) populaties.

Het is dus aan te raden om de afhankelijkheid van wilde populaties te vervangen door het verbouwen ervan op basis van duurzame landbouwmethoden. Daarnaast zouden er bij het oogsten van wilde populaties duurzame normen voor bestuivende insecten moeten worden geïmplementeerd. Monitoring en bescherming van R. rosea-populaties zijn inmiddels van tijdgevoelig belang.

AUTEUR | Maaike van Kregten
Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2023 nr. 4.

BRON | Brinckmann JA. et al. Running out of time to smell the roseroots: Reviewing threats and trade in wild Rhodiola rosea L. J Ethnopharmacol. 2021;269:113710.