YERBA MATE: HET ZUID-AMERIKAANSE KOPJE KOFFIE
De consumptie van hierba* of yerba mate, meestal afgekort tot ‘mate’, is zeer populair in de zuidelijke landen van Zuid-Amerika, voornamelijk vanwege de licht stimulerende werking. Het kent inmiddels ook een groeiende populariteit in Europa en de VS [1].
De drank wordt gemaakt van de gedroogde bladeren van Ilex paraguariensis. Deze struik groeit van oorsprong in Noord-Argentinië, Paraguay, Uruguay en Zuid-Brazilië [1]. Het kleingemaakte blad wordt traditioneel in een kalebas (de mate) gedaan, tot ruim een vingerdikte onder de rand, waar men warm water op schenkt van 70-80°C. Suiker, melk of andere kruiden kunnen naar wens worden toegevoegd. Men kan meerdere keren water bijschenken, tot de smaak eraf is. Het wordt gedronken door een stalen rietje met een zeefje aan het einde: de bombilla [1].
Mate bevat ongeveer tweehonderd inhoudsstoffen, waaronder mineralen, xanthinen, flavonoïden, anthocyanen en procyanidinen, fenolzuren en saponinen [1]. De actieve bestanddelen die verantwoordelijk worden gehouden voor de klinische activiteit zijn onder andere purinealkaloïden, polyfenolen, saponinen en mineralen [2].
De drank wordt gebruikt tegen vermoeidheid, angst en ter ondersteuning van het metabolisme, en stimuleert het centrale
zenuwstelsel [1]. Experimenteel aangetoonde werkingen bij regelmatig gebruik van mate zijn een beschermend effect op levercellen, stimulering van het centrale zenuwstelsel [1,2], ontstekingsremming [1,2] en een positief effect op het cardiovasculaire systeem [1,2]. Het stimuleert de vetverbranding en heeft een antidiabetisch effect [2]. Het gebruik wordt aangeraden bij de behandeling van obesitas en tijdens het sporten [1].
Mensen die gevoelig zijn voor koffie/cafeïne moeten rekening houden met het stimulerende effect en met mogelijke irritatie van de maag. Dit laatste is de reden dat sommige mensen er melk bij doen [3].
Het sociale gebruik van yerba mate is in veel gevallen vergelijkbaar met ons kopje koffie, met als grootste verschil dat de mate rondgegeven wordt en iedereen er om de beurt uit drinkt. Dat is misschien niet erg hygiënisch, maar het verhoogt wel de gezelligheid.
* Hierba betekent ‘kruid’ in het Spaans. Yerba is een meer fonetische spelling van hetzelfde woord. Mate slaat op de beker waar het uit wordt gedronken.
AUTEUR | MAAIKE VAN KREGTEN
Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2022 nr. 3
REFERENTIES | [1] Lutomski P. et al. Health properties of Yerba Mate. Ann Agric Environ Med. 2020;27(2):310-313. [2] Gawron-Gzella A. et al. Yerba Mate. A Long but current history. Nutrients. 2021;13(11):3706. [3] Dit is algemene kennis in de genoemde landen – MvK.
