MEDICINALE PLANTEN EN KLIMAATVERANDERING
Medicinale planten en klimaatverandering hebben meer met elkaar te maken dan wellicht gedacht. Al sinds 1992 waarschuwen wetenschappers voor de gevolgen van klimaatverandering door menselijk toedoen. In eerste instantie hadden die waarschuwingen vooral betrekking op de gevolgen voor ecosystemen zoals wetlands, microbiële veranderingen en natuurrampen. In een recent artikel wordt ingegaan op bedreigingen voor de toegang tot medicinale planten als gevolg van klimaatverandering, verlies van leefgebied en overbevissing.
Met name bewoners van ontwikkelingslanden zijn afhankelijk van geneeskrachtige planten voor hun gezondheidszorg. Voor 70-95% is fytotherapie van vitaal belang omdat ze weinig of geen toegang hebben tot reguliere (westerse) medicijnen. Het gaat om duizenden geneeskrachtige planten, die steeds meer ook door mensen in rijkere ontwikkelde landen gebruikt worden. Traditionele genezing en het verzamelen en verkopen van geneeskrachtige planten bieden levensonderhoud aan miljoenen mensen, en de wereldexporthandel in geneeskrachtige planten wordt geschat op meer dan US $ 32,6 miljard per jaar.
De verwachting is dat door klimaatverandering de beschikbaarheid en overvloed van veel geneeskrachtige planten zal verminderen, in sommige gevallen tot het punt van uitsterven. Ook de samenstelling van planten kan veranderen, en daardoor mogelijk hun biologische effecten en werkzaamheid.
Wilde planten worden al langer bedreigd door onder meer overbegrazing, verlies van habitat en invasieve soorten. Voor medicinale planten komt daar ook niet-duurzame oogstmethoden bij. Zo is Amerikaanse ginseng (Panax quinquefolius) in overvloed en gemiddelde grootte afgenomen als gevolg van een grote vraag in China en illegale oogst. Andere langzaam groeiende, populaire kruiden vertonen vergelijkbare achteruitgang. Klimaatverandering voegt daar extra bedreigingen aan toe. Doordat er steeds minder geschikte plekken voor planten zijn, neemt de soortenconcurrentie toe: planten gaan op andere plekken dan voorheen groeien. Minder insecten betekent minder goede bestuiving en voortplanting, en in sommige gevallen juist meer kansen voor schadelijke insecten die een plaag kunnen vormen. Schimmelpathogenen gedijen in warmere winters en vormen een toenemende bedreiging voor bossoorten, die het toch al moeilijk hebben vanwege bosbranden die steeds vaker voorkomen en intenser worden.
Klimaatverandering en stressfactoren
Medicinale planten danken hun werkzaamheid aan hun bioactieve stoffen. Veel van deze verbindingen zijn secundaire metabolieten die kunnen toe- of afnemen door verschillende stressfactoren. Voor sommige planten is temperatuur een belangrijke bepalende factor. Voor andere de hoogte waarop ze groeien of regenval. Het samenspel tussen deze factoren beïnvloedt elke soort op een andere manier, waardoor voorspellingen van effecten op bestanddelen moeilijk zijn. Wanneer geneeskrachtige planten minder goed of juist sterker gaan werken door deze stressfactoren, heeft dat vooral invloed op de gezondheid van degenen die geen toegang hebben tot testapparatuur en kwaliteitscontroles.
Er zijn veel voorstellen in omloop om de schade van klimaatverandering aan medicinale planten te verminderen. Voorbeelden zijn bescherming van plantensoorten en het verplaatsen van planten naar geschiktere omgevingen. Het is de vraag of deze voorstellen nuttig zijn voor inheemse volkeren die economisch, cultureel en voor hun gezondheid afhankelijk zijn van medicinale planten. De auteurs van het artikel pleiten dan ook voor gemeenschapstuinen, het behoud van traditionele kennis, programma’s voor natuurbehoud en bescherming van habitats, training van natuurwerkers in duurzaamheid, gebruik van programma’s voor duurzaamheidscertificering voor commercieel materiaal en programma’s voor regionale kwaliteitsbewaking.
Lees hier het hele artikel >>
