HEEFT KOFFIE PSYCHOLOGISCHE EFFECTEN?
Het vermogen van koffie om de alertheid te verhogen wordt vaak toegeschreven aan cafeïne, maar recent onderzoek suggereert dat er mogelijk ook nog andere onderliggende mechanismen zijn die dit effect zouden kunnen verklaren. Speelt een bepaalde verwachting wellicht ook een rol in het effect van een kopje koffie?
De onderzoeksgroep van Picó-Pérez publiceerde in juni van dit jaar een artikel waarin ze de neurobiologische impact van koffie en gezuiverde cafeïne beschrijft op hersenconnectiviteit in rusttoestand met behulp van functionele MRI. Onderzoeksdeelnemers dronken koffie of heet water met daarin cafeïne. De resultaten lieten zien dat het consumeren van koffie of cafeïne de bereidheid van de proefpersonen verhoogde om van een rusttoestand over te gaan naar taakgerelateerde activiteiten. Het drinken van koffie verhoogde daarnaast echter ook de connectiviteit in het hogere visuele netwerk en het rechter uitvoerende controlenetwerk, die gekoppeld zijn aan werkgeheugen, cognitieve controle en doelgericht gedrag – iets wat niet gebeurde door het drinken van alleen heet water met cafeïne.
Picó-Pérez et al. hebben gekozen voor een cafeïnegroep om een onderscheid te kunnen maken tussen een effect van cafeïne en mogelijke verwachtingen met betrekking tot effecten bij het drinken van een kopje koffie. Dit vanwege eerder onderzoek dat ze aanhalen van Dawkins et al. uit 2011, dat concludeerde dat het drinken van zowel reguliere koffie als cafeïnevrije koffie de aandacht en psychomotorische snelheid verbeterden. Deze onderzoekers lijken hiermee echter andere bioactieve inhoudsstoffen in koffie over het hoofd te zien.
Koffie als totaalextract lijkt dus meer effecten te hebben dan alleen het cafeïne-effect. De onderzoekers suggereren dat dit wellicht komt door de psychologische verwachtingen bij het drinken van koffie. Maar koffie bevat echter (veel) meer inhoudsstoffen dan alleen cafeïne (zoals de β-carboline alkaloïden harman en norharman, de alkaloïde trigonelline en de esterverbinding chlorogeenzuur) en wellicht zijn die (nog) niet allemaal voldoende onderzocht.
Er is dus nog veel onduidelijk: mogelijk speelt verwachting een rol bij de effecten van koffieconsumptie, maar wellicht zijn er ook werkingsmechanismen van andere koffie-inhoudsstoffen die nog nader bekeken kunnen worden.
AUTEUR | Maaike van Kregten
Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2023 nr. 4.
BRON | Picó-Pérez M, et al. Coffee consumption decreases the connectivity of the posterior Default Mode Network (DMN) at rest. Front Behav Neurosci. 2023;17:1176382.
