/

papaver opium

EXPOSITIE PAPAVER IN NATIONAAL FARMACEUTISCH MUSEUM

De nieuwe virtuele tentoonstelling van het Nationaal Farmaceutisch Museum heet In het spoor van de papaver en opent op 15 december 2022. De expositie gaat over de geschiedenis van Papaver somniferum, opium en opiaten. De tentoonstelling laat zowel medisch als niet-medisch gebruik zien door de eeuwen heen, met als geografisch middelpunt de stad Amsterdam.

Van ver verleden tot heden: papaver, opium en van opium afgeleide medicijnen zoals morfine, heroïne en oxycodon hebben een stempel gedrukt op de ontwikkeling van geneesmiddelen zoals pijnstillers.
In de Oudheid had de papaver een status als universeel geneesmiddel voor zeer uiteenlopende aandoeningen en ziekten. In de vroegmoderne tijd kende men laudanum, dat in de vorm van een opiumtinctuur nog begin twintigste eeuw verkrijgbaar was bij Nederlandse apotheken. Gedurende lange tijd was opium in allerlei vormen vrijelijk verkrijgbaar en stond het als officieel en essentieel geneesmiddel in de farmacopees. Het was ongereguleerd én onomstreden.

Regulering van opiaten is een moderne ontwikkeling; de Opiumwet werd pas in 1920 ingevoerd. De tentoonstelling laat ook zien hoe het denken over deze middelen in de loop van de negentiende eeuw veranderde. Ze toont welke invloed ‘het koloniale denken’ heeft gehad, maar ook die van nieuwe ontwikkelingen binnen de wetenschap, met name die van de alkaloïdenchemie. Deze leidde tot de komst van nieuwe en sterkere opiaten, zoals morfine.

Ondanks dat deze middelen tegenwoordig meer omstreden zijn dan voorheen, blijven opiaten een belangrijke rol spelen in onze materia medica. De tentoonstelling laat zien dat opiaten zeer wisselende rollen gespeeld hebben in onze maatschappij, en dat in de toekomst ook zeker zullen blijven doen.

‘Soms laat een bloem een spoor achter in het verleden. Duik hier in de geschiedenis van de Papaver somniferum, opium en opiaten’: www.nationaalfarmaceutischmuseum.nl, vanaf 15 december 2022.

papaver opium
Foto: Manfred Richter