CANNABIS EN OPIUM GEVONDEN IN 17e-EEUWSE BOTTEN
Archeo-toxicologisch onderzoek heeft het eerste fysieke bewijs van cannabisgebruik in de moderne tijd gevonden, voor Italië maar ook voor Europa. Een pilotstudie naar het gebruik van medicinale planten onder de bevolking van Milaan in de 17e eeuw onthulde de aanwezigheid van twee cannabinoïden uit de cannabisplant, namelijk delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD), in menselijke resten uit die tijd.
De voor dit onderzoek gebruikte botmonsters komen uit de crypte van het Ospedale Maggiore in Milaan (Italië), dat tussen de 16e en 17e eeuw een van de meest innovatieve ziekenhuizen in Europa was. De crypte van Ca’ Granda, naast de kerk van het ziekenhuis, was van 1638 tot 1697 de plaats waar de overleden patiënten van deze instelling werden begraven. Na de sluiting van de crypte werden de menselijke resten tot het begin van de archeologische opgravingen in de grafkamers bewaard.
Cannabis werd echter destijds in dit ziekenhuis niet als officieel medicijn toegediend. Deze plant stond namelijk niet vermeld in de farmacopee die in dat ziekenhuis werd gebruikt. De documentatie hieromtrent is nog steeds aanwezig in de archieven van het ziekenhuis. Daarom veronderstellen de onderzoekers dat de onderzochte personen cannabis mogelijk als recreatief middel gebruikten, hoewel andere mogelijkheden zoals zelfmedicatie, toediening als medicijn door andere artsen buiten de Ca’ Granda, beroepsmatige en/of onvrijwillige blootstelling, niet kunnen worden uitgesloten [1].
Een vorig onderzoek van dezelfde onderzoeksgroep liet de aanwezigheid van opium zien in schedelbotmonsters en goed geconserveerd hersenweefsel van menselijke overblijfselen uit dezelfde crypte. Ze vonden sporen van codeïne, morfine, noscapine en papaverine, alle afkomstig van Papaver somniferum. Deze plant staat wel in de ziekenhuisfarmacopee en werd gebruikt als verdovend, pijnstillend, samentrekkend, stollings- en hoestdempend middel [2].
Voor zover bekend is er vóór de 21e eeuw niet eerder cannabis aangetroffen of gerapporteerd in archeologische menselijke resten.
AUTEUR | Maaike van Kregten
Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2024 nr. 1.
BRONNEN | [1] Giordano G. et al. Forensic toxicological analyses reveal the use of cannabis in Milano (Italy) in the 1600’s. J Archaeol Sci. 2023;160:105873. [2] Giordano G. et al. Papaver somniferum in seventeenth century (Italy): archaeotoxicological study on brain and bone samples in patients from a hospital in Milan. Sci Rep. 2023;13(1):3390.
