ETHERISCHE OLIE BIJ ACNE VULGARIS
Uit: Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2023 nr. 3
Acne vulgaris is een veelvoorkomend probleem. Ongeveer 85 procent van de jongeren krijgt ermee te maken. Voedings-, leefstijl- en omgevingsfactoren spelen een grote rol bij het ontstaan van de huidaandoening en liggen daarom aan de basis van de behandeling. Ondersteuning met etherische oliën van bijvoorbeeld petitgrain, bergamot, tijm, lavendel, kaneel en tea tree zou hierbij wellicht als aanvullende therapie kunnen worden ingezet.
Acne vulgaris is een chronische ontstekingsaandoening waarbij de haarfollikels in de huid worden aangedaan. Het huidprobleem wordt gekarakteriseerd door een verstoorde productie van huidsebum, een veranderde keratinisatie van de huid, infectie met bacteriën waaronder Cutibacterium acnes en ontsteking. Daarnaast hebben verschillende endogene hormonen invloed op de ernst van de klachten, waaronder androgenen, insuline en insulin-like growth factor-1 (IGF-1). Deze hormonen stimuleren de vetaanmaak in de huid en de differentiatie van sebocyten (talgklieren). Ook het hormoon corticotropin-releasing hormone, dat vrijkomt onder invloed van stress, heeft invloed op de activiteit van sebocyten. Dit verklaart waarom acne onder stressvolle omstandigheden kan verergeren. C. acnes induceert lokale ontstekingen in de huid. Het is daarnaast in staat tot de vorming van een biofilm, wat het moeilijker maakt voor het immuunsysteem om de bacterie op te ruimen [1].
Voedings- en leefstijladviezen die stabiliserend werken op de hormoonhuishouding zouden aan de basis kunnen liggen van een goede behandeling. Uitwendig gebruik van bepaalde etherische oliën kan daarbij mogelijk ondersteunend werken. Met name oliën met ontstekingsremmende, antioxidatieve en bacteriedodende effecten lijken hierbij aangewezen kandidaten, evenals stoffen die invloed hebben op de talgproductie in de huid. Tea tree is in het bijzonder interessant omdat de etherische olie hiervan daarnaast ook de vorming van littekenweefsel tegen gaat en de wondgenezing stimuleert. Bovendien lijkt tea tree geen, of slechts in zeer lichte mate, antibioticaresistentie te induceren [2].
EFFECTIEVE OLIËN
Petitgrain (Citrus aurantium) en tea tree hebben beide een antiseptische werking. Bergamot, basilicum, lavendel en tijm werken zowel anti-inflammatoir als antibacterieel en voorkomen bovendien dat talgklieren verstopt raken. Kaneel en tea tree hebben een antibacterieel effect specifiek tegen C. acnes en Staphylococcus epidermidis, een andere bacterie die veelvuldig wordt teruggevonden op een door acne aangedane huid. Ook de etherische olie van tijm heeft antibacteriële effecten, die voornamelijk toe te schrijven zijn aan de monoterpene inhoudsstoffen thymol en carvacrol. Thymol kan echter irriterend voor de huid zijn en oxideert snel. Een hoger percentage carvacrol in deze olie kan het irriterende effect mogelijk tegengaan. Tijm is daarnaast in staat om biofilmvorming door bacteriën tegen te gaan [2].
PRAKTISCHE TOEPASSING
De oliën dienen te worden aangebracht op de huid en hiervoor is een drager nodig. Waterextracten van groene thee (met daarin het werkzame bestanddeel epigallocatechinegallaat) en kamille zijn goede keuzes die de werking van deze etherische oliën verder ondersteunen. Evenals jojobaolie en aloë vera [2,3]. Bij gebruik van een vettige drager kan er worden gekozen voor plantaardige oliën met minimaal 10% linolzuur, zoals zoete amandelolie.
De dosering van een etherische olie luistert over het algemeen nauw. Een te lage dosering is niet effectief en een te hoge dosering kan leiden tot ongewenste huidreacties. Dit is bijvoorbeeld te zien bij toepassing van etherische oliën van tea tree en eucalyptus, die in een te hoge dosering roodheid en jeuk kunnen veroorzaken [3]*. Een algemene richtlijn is 20 druppels etherische olie in 100 ml plantolie.
Verschillende specifieke etherische oliën zouden dus mogelijk kunnen worden ingezet om acneklachten door overgroei van ongunstige bacteriën op de huid te bestrijden. Deze oliën zouden daarmee een ondersteunende of aanvullende therapie kunnen vormen op voedings- en leefstijladviezen, gezien de mogelijke onderliggende hormonale problematiek. Na correcte toepassing van etherische oliën bij acne zouden klinische verbeteringen na enkele weken te verwachten kunnen zijn.
AUTEURSGEGEVENS | C. (Cindy) de Waard MSc heeft Farmaceutische Wetenschappen gestudeerd. Ze is natuurgeneeskundige en redacteur van het Nederland Tijdschrift voor Fytotherapie.
REFERENTIES | [1] Cong TX, et al. From pathogenesis of acne vulgaris to anti-acne agents. Arch Dermatol Res. 2019;311(5):337-349. [2] Nurzyńska-Wierdak R, et al. Essential oils in the treatment of various types of acne – A review. Plants. 2023;12(1):90. [3] Kanlayavattanakul M & Lourith N. Therapeutic agents and herbs in topical application for acne treatment. Int J Cosmet Sci. 2011;33(4):289-297.
