FYTOTHERAPIE HART- EN VAATZIEKTEN
In dit artikel gaan de auteurs dieper in op mogelijke interacties tussen kruiden die ingezet worden bij hart- en vaatproblematiek en cardiovasculaire medicijnen. Met name bij ouderen en mensen die antistollingsmiddelen gebruiken is er een hoger risico op interacties.
Vooral bij ouderen zijn sneller interacties te verwachten, aangezien zij vaker meerdere medicijnen gebruiken en vanwege een veranderende farmacokinetiek door het ouder worden [1]. Zo geeft het gebruik van antistollingsmiddelen (anticoagulantia) een hoger risico op potentieel gevaarlijke interacties [2]. Ook patiënten die medicijnen met een smalle therapeutische breedte gebruiken, zoals het hartglycoside digoxine (digitalis), dienen extra te worden gemonitord na de start van het gebruik van een kruidenmiddel.
Anticoagulantia hoger risico
Uit 43 case studies en acht klinische studies die zijn gepubliceerd tussen 1996 en 2003 blijkt dat het antistollingsmiddel warfarine het vaakst interacties geeft met kruiden. Gelijktijdig gebruik van warfarine met onder andere boldo (Peumus boldus), knoflook, danshen (Salvia miltiorrhiza) en ginkgo resulteerde in stollingstijdverlenging, terwijl gelijktijdig gebruik met ginseng en groene thee juist de antistollingswerking verminderde [2,3]. De consumptie van (het equivalent van) vier knoflooktenen kan reeds resulteren in een relevante toename van de stollingstijd. Met name voor mensen die reeds bloedverdunners gebruiken, kan dit een probleem zijn [3]. In Nederland wordt warfarine in principe niet meer gebruikt. Het is echter niet uit te sluiten dat de interacties die voor dit middel zijn gevonden mogelijk ook optreden bij andere antistollingsmedicatie zoals heparine en vitamine K-antagonisten.
Gebruik van 120 mg ginkgo (Ginkgo biloba) in combinatie met 100 mg cilostazol (een middel bij ernstige claudicatio intermittens) verlengde de bloedingstijd bij gezonde mensen. De interactie treedt met name op door wederzijdse beïnvloeding van leverenzymen, onder andere CYP3A4 en CYP2C9. Gelijktijdig gebruik van ginkgo en cardiovasculaire medicatie die substraten zijn van bovengenoemde CYP-enzymen wordt dan ook afgeraden, zeker als deze medicijnen een smalle therapeutische breedte hebben [4].
Overige cardiovasculaire medicatie en casestudies
Een veelgebruikte plant bij hart- en vaatziekten is de meidoorn (Crataegus spp.). Theoretisch gezien zijn er verschillende interacties mogelijk tussen meidoorn en cardiovasculaire medicijnen, waaronder digoxine, theophylline en bètablokkers. Geen van deze mogelijke interacties bleek echter uit klinisch onderzoek en ook zijn er geen casestudies over bekend. Uit klinisch onderzoek is tot nu toe geen interactie gebleken met digoxine of andere cardio-actieve glycosidegeneesmiddelen bij gebruik van een totaalextract van de meidoorn [5].
Het eerdergenoemde danshen heeft niet alleen een interactie met warfarine, maar ook met digoxine. Gezien de smalle therapeutische breedte van digoxine dient deze combinatie dus vermeden te worden [3].
Uit klinisch onderzoek blijkt dat zwarte peper (Piper longum) met de actieve inhoudsstof piperine de werking van de bètablokker propranolol kan versterken. Soortgelijke effecten werden gevonden met verapamil en theophylline [4]. Zwarte peper wordt regelmatig gelijktijdig ingezet met gebruik van kurkuma om de opname van curcumin te verhogen. Dier- en laboratoriumonderzoek laat zien dat curcumin de farmacokinetiek van verschillende cardiovasculaire medicijnen kan beïnvloeden, waaronder rosuvastatine, warfarine en clopidogrel. In een casestudy wordt melding gemaakt van een interactie tussen curcumin en clopidogrel, wat geleid heeft tot een maag-darmbloeding [4].
In dit artikel is ingegaan op potentiële interacties tussen kruiden en medicijnen die beide een effect hebben op het cardiovasculaire systeem. Er zijn echter ook interacties denkbaar tussen kruiden die ingezet worden voor andere gezondheidsproblemen en de medicijnen voor hart- en vaatziekten. Hiermee dient voorzichtig te worden omgegaan en dit dient extra gecontroleerd te worden.
AUTEURS | Rinske Pauw en Cindy de Waard
Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2023 nr. 2
REFERENTIES | [1] Sultan S. et al. Essentials of herb-drug interactions in the elderly with cardiovascular disease. J Patient Cent Res Rev. 2015;2(4):174-191. [2] Izzo AA. et al. Cardiovascular pharmacotherapy and herbal medicines: the risk of drug interaction. Int J Cardiol. 2005;98(1):1-14. [3] Suroowan S. et al. Common phyto-remedies used against cardiovascular diseases and their potential to induce adverse events in cardiovascular patients. Clin Phytosci. 2015;1(1):1. [4] Shaikh AS. et al. Herb-drug interaction studies of herbs used in treatment of cardiovascular disorders – A narrative review of preclinical and clinical studies. Phytother Res. 2020;34(5):1008-1026. [5] Furey A. et al. Hawthorn (Crataegus spp.) in the treatment of cardiovascular disease. Pharmacogn Rev. 2010;4(7):32.
