NATUURLIJKE MIDDELEN BIJ SCHURFT?
Uit: Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2023 nr. 1
Natuurlijke middelen bij schurft zijn inmiddels in verschillende studies onderzocht. Dit artikel geeft voorbeelden van onderzoek naar een mogelijke plantaardige behandeling.
Schurftinfecties komen de laatste jaren steeds vaker voor in Europa. Zo is het aantal gevallen in Nederland in de periode tussen 2011 en 2020 verdriedubbeld. De veroorzaker van schurft is de schurftmijt Sarcoptes scabiei. Deze veroorzaakt jeuk en het is lastig om er vanaf te komen.
De schurftmijt is een ectoparasiet die kleine gangetjes graaft in de huid. Hier reageert het lichaam op met een allergische reactie waardoor de kenmerkende jeuk ontstaat. Voor de behandeling wordt vaak een crème met 5% permetrine voorgeschreven [1]. Permetrine is een pyrethroïde: een synthetisch insecticide waarvan de structuur is afgeleid van natuurlijke insecticiden (pyrethrines) die worden geproduceerd door Chrysanthemum-soorten [2]. Sommige schurftinfecties reageren echter niet of onvoldoende op behandeling met permetrine en een toename in resistentie is een mogelijke verklaring voor de toename van infecties [3]. Sommige recente klinische studies vonden namelijk een lage effectiviteit van een 5% permetrinezalf [4,5], maar bij in vitro-studies is resistentie alleen nog bevestigd bij schurftmijten bij dieren [6].
TEA TREE BIJ SCHURFT
Naast synthetische crèmes zijn er verschillende natuurlijke middelen bij schurft die de schurftmijt bestrijden [7]. Zo kunnen sommige vluchtige oliën de schurftmijt en diens eitjes doden, bijvoorbeeld de vluchtige olie van tea tree (Melaleuca alternifolia). Een concentratie van 5% tea tree-olie bleek de overleving van menselijke schurftmijten significant te verminderen [8]. Ook een concentratie van 5% van de vluchtige olie van citroengras (Cymbopogon citratus) doodde Sarcoptes-mijten bij konijnen [9], evenals een concentratie van 1% van de vluchtige olie van kruidnagel (Syzygium aromaticum) [10].
Daarnaast kan mogelijk ook de gel van aloë vera (Aloe vera (L.) Burm.f.) een schurftinfectie verhelpen. In een kleinschalige klinische studie werd de effectiviteit van aloë vera-gel vergeleken met een standaardbehandeling (benzoaat). Na twee behandelingen hadden 2 van de 16 patiënten uit de aloë vera-groep en 3 van de 14 uit de benzoaatgroep nog last van jeuk. Bij alle deelnemers waren de beschadigingen aan de huid na twee behandelingen niet langer zichtbaar [11].
Ook neem (Azadirachta indica) werkt de schurftmijt tegen. Bij dagelijks gebruik van een shampoo gebaseerd op een neemextract werden na 14 dagen bij 8 van de 10 geïnfecteerde honden geen mijten meer gevonden. Op de andere 2 honden waren duidelijk minder mijten aanwezig dan voor de interventie [12]. Bij varkens bleek een spray met 25% neemextract verdund met water na twee behandelingen net zo effectief te zijn als een standaard acaricidespray met 12,5% amitraz [13].
Voor de meeste van deze plantenstoffen geldt echter dat er nog maar weinig onderzoek naar is gedaan. Vervolgonderzoek is dan ook zeker nodig om de effectiviteit te bevestigen, de actieve stoffen te identificeren en het onderliggende werkingsmechanisme te ontrafelen [7].
AUTEURSGEGEVENS | E.B.M. (Liesbeth) Veldman MSc studeerde voeding en gezondheid aan de Wageningen Universiteit en is werkzaam bij dit tijdschrift.
REFERENTIES | [1] Van Deursen B. et al. Increasing incidence of reported scabies infestations in the Netherlands, 2011-2021. PLoS One. 2022;17(6):e0268865. [2] Chrustek A. et al. Current research on the safety of pyrethroids used as insecticides. Medicina (Kaunas). 2018;54(4):61. [3] Sunderkötter C. et al. Increase of scabies in Germany and development of resistant mites? Evidence and consequences. J Dtsch Dermatol Ges. 2018;17(1):15-23. [4] Lee SK. et al. Risk factors for scabies treatment resistance: A retrospective cohort study. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2021;36(1):126-132. [5] Meyersburg D. et al. Loss of efficacy of topical 5% permethrin for treating scabies: An Austrian single-center study. J Dermatolog Treat. 2020;33(2):774-777. [6] Sunderkötter C. et al. Scabies: Epidemiology, diagnosis, and treatment. Dtsch Ärztebl Int. 2021;118(41):695-704. [7] Akram M. et al. Therapeutic potential of medicinal plants for the management of scabies. Dermatol Ther. 2019;33(1):e13186. [8] Walton SF. et al. Acaricidal activity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil. Arch Dermatol. 2004;140(5):563-566. [9] Li M. et al. Lemongrass (Cymbopogon Citratus) oil: A promising miticidal and ovicidal agent against Sarcoptes scabiei. PLOS Negl Trop Dis. 2020;14(4):e0008225. [10] Fang F. et al. In vitro activity of ten essential oils against Sarcoptes scabiei. Parasit Vectors. 2016;9:594. [11] Oyelami OA. et al. Preliminary study of effectiveness of Aloe vera in scabies treatment. Phytother Res. 2009;23(10):1482-1484. [12] Abdel-Ghaffar F. et al. Neem seed extract shampoo, wash away louse®, an effective plant agent against Sarcoptes scabiei mites infesting dogs in Egypt. Parasitol Res. 2008;104(1):145-148. [13] Pasipanodya CN. et al. Efficacy of neem (Azadirachta indica) aqueous fruit extracts against Sarcoptes scabiei var. suis in grower pigs. Trop Anim Health Prod. 2021;53(1):135
