/

FYTOTHERAPIE EN VRUCHTBAARHEID

Uit: Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2017 nr. 4

CHERYL LANS EN RACHEL WESTFALL | Het boek Complementary, Alternative, and Traditional Medicine – Prospects and Challenges for Women’s Reproductive Health is begin dit jaar uitgebracht door Women’s Press in Canada. Hieronder volgt een samenvatting van een hoofdstuk uit dat boek. Het bespreekt de plantaardige medicijnen die voor vruchtbaarheid en verminderde vruchtbaarheid werden gebruikt vanaf de vroege koloniale periode tot de twintigste eeuw (1492-1899). Traditioneel gebruik van plantaardige geneesmiddelen zou tegenwoordig mogelijk een belangrijke rol kunnen spelen bij het behandelen van onvruchtbaarheid.

In ons onderzoek hebben we medische teksten uit 1600 tot 1899 doorzocht, waarbij we relevante zoekwoorden gebruikten zoals kruiden, genezers, vroedvrouwen, vruchtbaarheid, zwangerschap en miskraam. Zowel fysiek aanwezige als online-teksten van de Universiteit van Victoria en de Universiteit van British Columbia werden geselecteerd. Online-teksten van belangrijke universiteitsbibliotheken in de VS werden doorzocht, alsmede die in het publieke domein. Een etnomedische validatietechniek is gebruikt om traditionele medicijnen met moderne waardevolle activiteiten te identificeren. Validatie hield onder andere in dat gepubliceerde fytochemische en farmacologische gegevens geraadpleegd werden om erachter te komen of het vermelde volksgebruik van de planten wel of niet veilig en effectief is [1].

Gynaecologische gebruiken in koloniale tijden: vrouwen in koloniaal Noord-Amerika vertrouwden op vroedvrouwen, buren, bekende kruidenboeken en zelfgemaakte  plantaardige  midde-  len om hun vruchtbaarheid te verhogen [2]. Bartram’s medicinale botanische gidsen bevatten onder andere inheemse Amerikaanse middelen voor vrouwelijke reproductieve gezondheid. Deze zijn gepubliceerd in Franklin’s Poor Richard’s Almanak en in Short’s Medicina Britannica [3,4].

Etnomedische validatie van planten die gebruikt worden voor de verbetering van de vruchtbaarheid: dit deel bestudeert de effectiviteit van de hierboven genoemde plantaardige middelen die gebruikt worden om de vruchtbaarheid te verbeteren. De gebruikte onderzoeksmethode bestaat uit het bestuderen van de fytochemische en farmacologische gegevens van gepubliceerde onderzoeken, om erachter te komen of er een wetenschappelijke basis is voor het gemelde volksgebruik van deze planten [1].

Antioxidanten: hoge plasmaspiegels van antioxidanten worden geassocieerd met een grotere kans op zwangerschap [5,6]. De planten die in dit artikel genoemd worden en die een hoge antioxidatieve activiteit hebben zijn bladeren en twijgen van jenerverbes (Juniperus virginiana), kruiskruid (Senecio aureus), en wortel van trosaralia (Aralia racemosa) [7,8].

Monnikspeper (Vitex agnus-castus) en Amerikaanse sneeuw- bal (Viburnum prunifolium): drie onderzoeken hebben aangetoond dat monnikspeper de luteale fase en luteale progesteronsynthese verhoogt [9,10,11]. Monnikspeper zorgt voor verbeterde conceptiecijfers en een hoger aantal levend geboren kinderen, waardoor het traditionele gebruik bevestigd is [9,10].

Amerikaanse sneeuwbal (ook wel zwarte haagdoorn genoemd) is een snelwerkende, veilige en effectieve plant die in de hedendaagse fytotherapie wordt gebruikt om miskramen te voorkomen en de pijn van barensweeën te verlichten [12,13,14,15]. De plant wordt aangeraden aan vrouwen bij wie de onvruchtbaarheid in verband gebracht wordt met frequente miskramen [16].

Hartgespan (Leonurus cardiaca): hartgespan wordt in de moderne kruidengeneeskunde gebruikt om de bevalling te ondersteunen. Leonurine, een alkaloïde, uit hartgespan heeft bij   in vivo-proefdiermodellen  baarmoederstimulerende  effecten laten zien. Stachydrine, een ander alkaloïde uit hartgespan, zou de afgifte van oxytocine kunnen stimuleren [17].

Zilverkaars (Actaea racemosa) en vrouwenwortel (Caulophyl- lum thalictroides): zilverkaars werd geïdentificeerd als een bron van fyto-oestrogenen, maar de vraag of inhoudsstoffen van zilverkaars aangrijpen op oestrogeenreceptoren is nog steeds niet beantwoord* [18]. Een onderzoek toonde aan dat een droogextract van zilverkaars klinische zwangerschapscijfers alsmede de dikte van het endometrium verbeterde  en  de  progesteronspiegel in het serum verhoogde. Dit gebeurde wanneer het gebruikt werd samen met clomifeencitraat in medisch geassisteerde voortplantingstechnieken [19]. Vrouwenwortel verhoogt de estradiolbinding op oestrogeenreceptoren. Deze plant heeft oestrogene activiteit laten zien en bevat een actieve oxytocische inhoudsstof die verantwoordelijk is voor een verhoogde spierspanning van de baarmoeder. Daarnaast bevat vrouwenwortel alkaloïden, steroïde-glycosiden en verschillende triterpeenglycosiden [20,21].

CONCLUSIE

Traditioneel gebruik van plantaardige geneesmiddelen zou tegenwoordig een belangrijke rol kunnen spelen bij het behandelen van onvruchtbaarheid, omdat medicinale planten de kosten van medisch geassisteerde voortplantingstechnieken kunnen verlagen en het slagingspercentage kunnen verhogen, zoals werd aangetoond voor traditionele Chinese kruidenmiddelen [22].

In een aantal gevallen, zoals bij monnikspeper en Amerikaanse sneeuwbal, is er klinisch of farmacologisch bewijs van effectiviteit. Sommige van deze planten worden tegenwoordig onofficieel gebruikt samen met geassisteerde voortplantingstechnologie en zouden onderdeel kunnen zijn van een integrale benadering van de behandeling.

AUTEURSGEGEVENS | Dr. C. (Cheryl) Lans, Institute for Ethnobotany & Zoopharmacognosy, The Netherlands, dr. R. (Rachel) Westfall, Yukon Bureau of Statistics, Canada. Reacties naar: Rachel.Westfall@gov.yk.ca. Vertaald en geredigeerd door drs. M. (Maaike) van Kregten

REFERENTIES | [1] Lans C, Brown G, Borde G, Offish VN. Knowledge of traditional medicines and veterinary practices used for reproductive health problems. J Ethnobiol 2003;23:187-208. [2] England JW (Ed.). The First Century of the Philadelphia College of Pharmacy 1821- 1921. Philadelphia: Philadelphia College of Pharmacy and Science; 1922. [3] Ray L. Podophyllum peltatum and observations on the Creek and Cherokee Indians: William Bartram’s preservation of Native American pharmacology. Yale J Biol Med 2009;82(1):25-36. [4] Bartram W. Observations on the Creek and Cherokee Indians. New York: American Eth- nological Society; 1909. (Original work published in 1789). [5] Comhaire FH, Mahmoud A. The role of food supplements in the treatment of the infertile man. Reprod Biomed Online 2003;7(4):385-391. [6] Vujkovic M, de Vries JH, Lindemans J, Macklon NS, van der Spek PJ, Steegers EA, Steegers-Theunissen RP. The preconception Mediterranean die- tary pattern in couples undergoing in vitro fertilization/intracytoplasmic sperm injection treatment increases the chance of pregnancy. Fertil Steril 2010;94(6):2096-2101. [7] McCune LM, Johns T. Antioxidant activity in medicinal plants associated with the symptoms of diabetes mellitus used by the indigenous peoples of the North American boreal forest. J Ethnopharmacol 2002;82(2-3):197-205. [8] Nachman RJ. Tetrahydroligu- larenolide and related eremophilanes from Senecio aureus. Phytochem 1983;22(3):780-782. [9] Milewicz A, Gejdel E, Sworen H, Sienkiewicz K, Jedrzejak J, Teucher T, Schmitz H. [Vitex agnus-castus extract in the treatment of luteal phase defects due to latent hyperprolactinemia. Results of a randomized placebo-controlled double-blind study]. Arzneim-Forsch 1993;43(7):752-756. (German). [10] Westphal LM, Polan ML, Trant AS, Mooney SB. A nutritional supplement for improving fertility in women: a pilot study. J Reprod Med 2004;49(4):289-293. [11] Bergmann J, Luft B, Boehmann S, Runnebaum B, Gerhard I. [The efficacy of the complex medication Phyto-Hypophyson L in female, hormone-related sterility. A randomized, placebo-controlled clinical double-blind study]. Forsch Komplementarmed Klass Naturheilkd 2000;7(4):190-199. (German). [12] Westfall RE. Herbal medicine in pregnancy and childbirth. Adv Ther 2001;18(1): 47-55. [13] Hoff- mann D. Medical herbalism: The science and practice of herbal medicine. Rochester, VT: Healing Arts Press; 2003. [14] Green WE. The uses of Viburnum prunifolium. Br Med J 1886:1(1316):542. [15] Cometa MF, Parisi L, Palmery M, Meneguz A, Tomassini L. In vitro relaxant and spasmolytic effects of constituents from Viburnum prunifolium and HPLC quantification of the bioactive isolated iridoids. J Ethnopharmacol 2009;123(2):201-207. [16] Wilson JH. Viburnum Prunifolium, or Black Haw, in Abortion and Miscarriage. Br Med J 1886;1(1318):640-641. [17] Blumenthal M, Goldberg A, Brinckmann J. Herbal medicine: Expanded Commission E monographs. Newton, MA: Integrative Medicine Communications; 2000. [18] Bolle P, Mastrangelo S, Perrone F, Evandri MG. Estrogen-like effect of a Cimicifuga racemosa extract sub-fraction as assessed by in vivo, ex vivo and in vitro assays. J Steroid Biochem Mol Biol 2007;107(3-5):262-269. [19] Shahin AY, Ismail AM, Zahran KM, Makhlouf AM. Adding phytoestrogens to clomiphene induction in unexplained infertility patients – a randomized trial. Reprod Biomed Online 2008;16(4):580-588. [20] Matsuo Y, Watanabe K, Mimaki Y. Triterpene glycosides from the underground parts of Caulophyllum thalictroides. J Nat Prod 2009;72(6):1155-1160. [21] Gunn TA, Wright IMR. The use of black and blue cohosh in labour. N Z Med J 1996;109: 410-411. [22] Ried K, Stuart K. Efficacy of Traditional Chinese Herbal Medicine in the management of female infertility: A systematic review. Complement Ther Med 2011;19(6):319-331.