DARMFLORA EN CELLULAIRE VEROUDERING
Uit: Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2022 nr. 4
De darmflora lijkt een belangrijke rol te spelen in het proces van cellulaire veroudering. Het verouderingsproces kan gedefinieerd worden als een tijdsafhankelijke opstapeling van cellulaire en biochemische schade. Hierbij ontstaan verouderende cellen die ontstekings- en kankerbevorderende stoffen produceren, waaronder cytokinen en groeifactoren.
Een van de best gekarakteriseerde processen die een rol spelen in het verouderingsproces is de fysiologische stressreactie. Deze stressreactie leidt onder andere tot cellulaire veroudering en de vorming van verouderde, senescente cellen*. Senescente cellen kunnen niet meer delen, maar zijn nog wel metabool actief. Deze cellen kunnen zich in verschillende organen en weefsels bevinden, zoals de hersenen, de darmen en het immuunsysteem. Hier kunnen ze weefselfuncties verstoren via productie van schadelijke, ontstekingsbevorderende stoffen en tumorpromotie. Het verwijderen van senescente cellen, of het remmen van de vorming ervan, resulteert bij bepaalde diermodellen in een langer en gezonder leven [1]. Een van de methoden om dit te bereiken is via de darmflora.
VEROUDERINGSMECHANISMEN EN DE DARMFLORA
Veranderingen in de diversiteit en compositie van de darmflora kunnen leiden tot verstoringen van de immuunregulatie en stofwisselingsprocessen in het lichaam met als gevolg oxidatieve stress en inflammatie. De dysbiose die tijdens het ouder worden optreedt, karakteriseert zich door een overgroei van facultatief anaerobe bacteriën, een veranderde firmicutes/bacteroïdetesratio en een lagere concentratie van gunstige, probiotische darmbacteriën.
Dierstudies laten zien dat het overbrengen van de darmflora van een oude muis naar een jonge muis (zonder darmflora) leidt tot ontstekingen, verminderde cognitieve functies en depressie. Omgekeerd ziet men echter dat de transplantatie van een gezonde ‘oude’ darmflora naar jonge dieren zowel de darm- als hersenontwikkeling kan stimuleren [1]. Deze studies laten zien dat de darmflora een duidelijke invloed heeft op de gezondheidsstaat van verschillende lichaamsweefsels en het immuunsysteem. Deze invloed komt mogelijk tot stand via remming van de vorming van senescente cellen in de darmwand (zie figuur).
Inflammatie en oxidatieve stress door overproductie van vrije radicalen of de verminderde capaciteit om vrije radicalen onschadelijk te maken, spelen hierbij de belangrijkste rol. De vorming van vrije radicalen leidt onder andere tot een verstoorde mitochondriale functie (en dus energievoorziening), maar kan ook de ‘slijtage’ van telomeren versnellen [1,2]. Omdat oxidatieve stress een belangrijke rol speelt, ligt de toepassing van antioxidanten en ontstekingsremmende middelen voor de hand.
VEELBELOVENDE PLANTENSTOFFEN
Naast probiotische bacteriën [2] kunnen quercetin, EGCG uit groene thee, resveratrol, curcumin, aloësoorten en Aronia melanocarpa (appelbes) mogelijk via de darmflora de vorming van verouderende cellen remmen [1,3-6]. Plantenextracten of -stoffen kunnen wellicht op drie manieren bijdragen aan het remmen van het verouderingsproces, namelijk via de vermindering van oxidatieve en oncogene stress, het stimuleren van de afbraak van senescente cellen door het afweersysteem, of door een direct effect op deze cellen en via het verbeteren van de samenstelling van de darmflora [6].
AUTEURSGEGEVENS | C. (Cindy) de Waard MSc. is farmaceutisch wetenschapper en natuurgeneeskundige, en tevens redactielid van dit tijdschrift.
REFERENTIES | [1] Sharma R. Emerging interrelationship between the gut microbiome and cellular senescence in the context of aging and disease: perspectives and therapeutic opportunities. Probiot Antimicrob Prot 2022;14:648-663. [2] Sharma R. et al. Probiotic bacteria as modulators of cellular senescence: emerging concepts and opportunities. Gut Microbes. 2020;11(3):335-349. [3] Benameur T. et al. Curcumin as prospective anti-aging natural compound: focus on brain. Molecules 2021;26(16):4794. [4] Zhao Y. et al. Aronia melanocarpa polysaccharide ameliorates inflammation and aging in mice by modulating the AMPK/SIRT1/NF-kB signaling pathway and gut microbiota. Sci Reports 2021;11(1):1-15. [5] Fujikawa T. et al. Putative roles of Aloe ingredients in aging and age-related diseases: management of microbiota senoinflammatory process. J Gastroenterol Hepatol Res. 2021;10(2):3460-3465. [6] Sharma R. Bioactive food components for managing cellular senescence in aging and disease: A critical appraisal and perspectives. PharmaNutrition 2021;18:100281.
