/

synefrine in citrus aurantium

TOXICITEIT VAN SYNEFRINE IN CITRUS AURANTIUM

Synefrine, eigenlijk p-synefrine, is een alkaloïd dat van nature voorkomt in sommige planten en daardoor dagelijks genuttigd wordt. Zeker door liefhebbers van sinaasappelsap en marmelades. Sinaasappelsap kan 20 mg/liter bevatten, een boterham met pittige marmelade een paar mg en een navelsinaasappel ongeveer 6 mg. Mensen die veel citrusfruit consumeren, kunnen dan ook zo’n 20 tot 30 mg synefrine op een dag binnenkrijgen. Er zit vooral veel synefrine in Citrus aurantium, ook wel bittersinaasappel of pomerans genoemd. Reeds enkele jaren is er discussie over de veilige dagdosis van synefrine.

TCM, AFSLANKEN EN SPORT

De onrijpe gedroogde vrucht van Citrus aurantium bevat 0,1-0,3% synefrine, de schil bevat het drievoudige. Citrus aurantiumwordt gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde als Zhi Shi, gemaakt van de onrijpe en gedroogde hele vruchten (Fructus Aurantii Immaturus). Extracten van Citrus aurantium (vooral van de schil) met verhoogde gehaltes synefrine worden als voedingssupplement vooral gepromoot als hulpmiddel bij het afslanken, soms gecombineerd met een flinke dosis cafeïne. Ook in de sportsector wordt het steeds meer gebruikt als pre-workout-middel. In pre-workout-producten (vooral die via internet aangeboden worden) komt soms ook de verboden en onveilige stof methylsynefrine ofwel oxilofrine voor, soms gedeclareerd als een ‘extract’ van Acacia rigidula. Ook Acacia rigidula is verboden en onveilig. Overigens vormen zowel afslanken als intensief sporten een extra risico waarbij het lichaam minder voedingsstoffen binnenkrijgt danwel cardiovasculair wordt belast. Lichamelijke reacties op inname van sterke plantaardige middelen zullen dan eerder plaatsvinden.

synefrine in citrus aurantium

HOEVEEL SYNEFRINE IN CITRUS AURANTIUM IS VEILIG?

Reeds enkele jaren is er discussie over de veilige dagdosis van synefrine. In enkele EU-lidstaten zijn er maximale normen ontwikkeld. België en Frankrijk adviseren een maximum van 20 mg synefrine uit Citrus aurantium in voedingssupplementen, waarbij Frankrijk aanvult: ‘niet in combinatie met stimulantia en niet voor risicogroepen’. Finland, Zweden en Duitsland raden de combinatie met cafeïne ook af. Italië stelt een maximum van 30 mg synefrine, ofwel 800 mg Citrus aurantium-fruitextract met maximaal 4% synefrine. Nieuw-Zeeland oordeelde dat 36 mg synefrine mogelijk is in voedingssupplementen; Health Canada stelt een maximum voor de combinatie: 40 mg synefrine en maximaal 320 mg cafeïne per dag. In de VS is er geen maximum voor synefrine, maar de FDA twijfelt aan de veiligheid van extracten met meer dan 6% synefrine [1]. De American Herbal Products Association’s (AHPA) kwalificeert in haar Botanical Safety Handbook [2] Citrus aurantium (bijna rijpe vrucht) als Safety Class 1 (veilig) en Interactions Class A (naar verwachting geen klinisch relevante interacties). Het fruitextract met 3-8% synefrine wordt ingedeeld in Safety Class 2d (‘in combinatie met cafeïne niet gedurende lange tijd en niet door mensen met hartritmestoornissen, hoge bloeddruk, slapeloosheid, angstgevoelens’) en Interaction Class C (‘niet samen met bepaalde medicijnen, niet te gebruiken tijdens zwangerschap en borstvoeding’).

NEDERLANDSE WETGEVING

Het extract dient, afhankelijk van de dagdosis en het synefrinegehalte, met zorg toegediend te worden. Soms lijkt het of de Nederlandse overheid, hierin gesteund door het RIVM [3,4], aanstuurt op een mogelijk verbod van synefrine in supplementen. Dit is al enkele malen geopperd in de afgelopen jaren in een overleg met de industrie (Regulier Overleg Warenwet), maar tot op heden nooit geëffectueerd. Gezien de evaluaties van EFSA en het feit dat enkele andere EU-landen de stof met een maximum van 20 of 30 mg per dag reeds toelaten, zou dat onrealistisch zijn in het kader van de interne markt. Immers, de stof is volgens de EFSA [5] geen probleem in voedingsmiddelen zoals marmelades en sappen en er zijn geen aanwijzingen dat het extract in deze dosis een probleem zou kunnen zijn. Een verbod zou mogelijk ongecontroleerde verkoop via internet en postorderbedrijven stimuleren. Het stellen van een maximum en verplichte waarschuwingstekst bij extracten met een hoge dagdosis synefrine (tussen 20 en 40 mg, zeker indien samen met cafeïnerijke grondstoffen), is echter wel redelijk en conform de huidige stand van wetenschap. Bij het voorschrijven van Citrus aurantium-extracten met meer dan 20 mg synefrine per dag dient zeker gelet te worden op de gezondheidstoestand en de medicatie conform de hierboven vermelde adviezen van de AHPA [2].

Door: Theo van Rooij, voedingskundige en ervaringsdeskundige op het gebied van wettelijke aspecten van kruiden.

Competing interests: Theo van Rooij is werkzaam bij Rivendell.

Noot van de redactie: Dit artikel is eerder gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2018-4. Op 23 maart 2020 is een update van het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten van kracht geworden waarin synefrine in Citrus aurantium gemaximeerd wordt tot 27 mg p-synefrine per dag in een kruidenpreparaat. Meer informatie hierover vindt u hier.

Referenties
[1] NIH. Factsheet NIH – 2017
[2] Gardner Z & McGuffin M. American Herbal Products Association’s Botanical Safety Handbook (2nd ed.), CRC press; 2013.
[3] Van den Berg SW et al. Gebruik en veiligheid van doping en sportvoedingssupplementen – Use and safety of doping and sports nutrition supplements in the Netherlands. RIVM Rapport 2018-0047; DOI 10.21945/RIVM-2018-0047
[4] Tiesjema B et al. Risk assessment of synephrine. RIVM Rapport 2017-0069; DOI 10.21945/RIVM-2017-0069
[5] ESCO report: Advice on the EFSA guidance document for the safety assessment of botanicals and botanical preparations intended for use as food supplements, based on real case studies.